Motywacja jest to zespół czynników, które pobudzają i ukierunkowują dązenie osoby do określonej działalności. Istotą motywacji na lekcjach wychowania fizycznego jest zrozumienie potrzeb uczniów i pomaganie im w zaspokojeniu tych potrzeb. W niniejszym artykule przedstawiam jakie motywy kierują działaniem uczniów oraz jak ich motywować do pracy na lekcjach wychowania fizycznego?
Na podstawie badań i obserwacji psychologów dostrzec mozna, ze wśród duzej liczby motywów pobudzających dzieci i młodziez do działania dwa są najwazniejsze:
1.potrzeba przyjemności i rozrywki,
2.potrzeba odczucia własnej wartości.
Te dwa motywy jednoznacznie wskazują, ze dzieci na lekcjach wychowania fizycznego chcą odczuwać radość ze współzawodnictwa, chcą cieszyć się zabawą w gronie rówieśników. Takie odczucie zadowolenia i przyjemności, całkowitego pochłonięcia działalnością odczuwają czasami dzieci w toku porywającej ich zabawy. Ten stan występuje przy optymalnym poziomie pobudzenia, w momencie gdy zadania nie są ani za łatwe, ani za trudne, kiedy lekcja przebiega sprawnie. Jezeli natomiast uczniowie przezywają niski lub zbyt wysoki poziom pobudzenia, wówczas zajęcia sportowe przestają być dla uczniów zródłem zadowolenia i radości. Nie mogą więc lekcje wychowania fizycznego być jednostajne, nudne, gdzie ćwiczący mają wykonywać zbyt proste lub zbyt trudne ćwiczenia. Tak więc dostosowanie stopnia trudności zadania ruchowego, ćwiczenia, które uczniowie mają wykonać i opanować do poziomu ich wyszkolenia i sprawności jest bardzo wazne bo w przeciwnym razie dzieci będą odczuwać stan niepokoju. Sam dobór ćwiczeń powinien być róznobarwny, urozmaicony, pobudzajacy do aktywności. Część ćwiczeń dzieci powinny wymyślać same. Podnosi to stan pobudzenia, inicjatywy, dociekliwość. Nalezy unikać dłuzszych przerw podczas np. pokazu czy objaśnienia. Ćwiczenia powinny być tak zorganizowane aby uczniowie nie czekali na swoją rolę w lekcji. Same ćwiczenia nalezy często przyblizać do warunkow walki lub gry. Posiada to oczywiście korzyści szkoleniowe, podnosi emocje i radość. Wszelkie uwagi, wskazówki, rady stosowane w nieodpowiednich proporcjachw w stosunku do samej gry rozpraszają, nie pozwalają skupić się na ćwiczeniu, na dostrzezeniu samemu błędów wykonania. Kaskada rad i wskazówek nie tylko nie pozwala uczniom skupić się na zadaniu, ale zabija radość i przyjemność czerpaną z lekcji.
Psychologicznym mechanizmem motywacyjnym, który wywodzi się z dązenia osoby do podtrzymania i wzmocnienia poczucia własnej wartości jest potrzeba osiągnięć. Dązenie do osiągnięć polega na ustaleniu dla samego siebie tzw. standardu trudności. Osiągnięcie bądz przekroczenie takiego standardu wywołuje uczucie sukcesu, natomiast nie osiągnięcie - uczucie porazki. Te skrajne postawy ,,zwyciezcy,, i przegrywającego są postawami nabytymi na poczatku działalności sportowej przy czym bardzo często postawa uczucia niepowodzeń wynika z błędów pedagogicznych nauczycieli. Oczywiście postawa, nastawienie, sposób myślenia obu typów osób są całkowicie inne. ,,Zwyciezca,, spostrzega swoje powodzenie i dobre wyniki jako następstwa swoich uzdolnień co daje mu wiarę i zaufanie do własnych sił. ,,Przegrywający,, natomiast jest pełen wątpliwości i niepokoju, swoje porazki przypisuje brakowi uzdolnień co moze doprowadzić do rezygnacji z aktywnego uczestnictwa na zajęciach. Wazna zatem rolą nauczyciela jest wspieranie kazdego ucznia w myśl zasady indywidualizacji. Nie tylko pomagać uczniom słabym ale takze doceniać pracowitość uczniów uzdolnionych. Nalezy jednak czynić to taktownie, bez przesady, nie zrazać innych dzieci. Stosunek nauczyciela do ucznia jest bardzo wazny. Uczniowie niejednokrotnie wyczuwają i rozumieją czy nauczyciel wierzy w jego mozliwości, czy tez go toleruje. Brak wiary w mozliwości powoduje u niego brak optymizmu, brak zapału do lekcji i obawę przed porazką. Natomiast okazane przez nauczyciela zainteresowanie uczniem i jego działaniami wpływa na niego mobilizująco, kaze wierzyć mu w jego uzdolnienia i mozliwości.
Kolejnym aspektem systemu motywacyjnego na lekcjach wychowania fizycznego jest system kar i nagród. Ogólnie przymus spelnia dwie role: dorazną - rozwijanie ucznia wbrew niemu samemu i perspektywiczną - stworzenie podstaw, ktore zaowocują samorzutnym działaniem, zgodnie z zasadą kompensacji. Nie sprawdzenie się bowiem w jednej dziedzinie powoduje odrzucenie tej działalności i szukanie sukcesów w innej. Nalezy nagradzać w pierwszej kolejności za pozytywny stosunek do przedmiotu i zaangazowanie na lekcji, a w następnej za posiadanie duzego zasobu wiedzy dotyczącej kultury fizycznej. Trzeci w kolejności oceniany byłby wynik, ale z uwzględnieniem poziomu wyjściowego i indywidualnych mozliwości ucznia.
Reasumując, uczeń czynnie uczestniczy w lekcjach wychowania fizycznego i wynosi z niej określone korzyści jezeli:
- samo ćwiczenie sprawia przyjemność,
- ,,zmuszony jest,, do tego przez system kar i nagrod,
- jest świadom wartości, jakie reprezentuje ten przedmiot nauczania, chce je osiągnąć.
Ćwiczenie tylko wowczas jest dla ucznia przyjemnością, gdy jest widoczny efekt, zachowana jest przewaga sukcesów nad porazkami.
Literatura:
1.M. Geblewicz ,,Rola motywacji w sporcie,, Wychowanie Fzyczne i Higiena Szkolna nr 6/87
2.M.Janikowska - Siatka ,, Materiały pomocnicze do ćwiczeń z metodyki wychowania fizycznego,, Dział Poligrafii AWF Kraków, 1996
3.H.Grabowski ,,Teoria wychowania fizycznego,, Dział Poligrafii AWF Kraków, 1996
Opracowała: Bozena Kur
nauczyciel G-3 w Zorach